Granica polsko-rumuńska

Granica międzypaństwowa

Państwa graniczące	Polska Rumunia
Okres istnienia	1919–1939
W obecnym przebiegu	nie istnieje
Długość	338 km

Granica polsko-rumuńska − istniejąca w okresie międzywojennym granica państwowa o długości 338 km pomiędzy II Rzeczpospolitą i Królestwem Rumunii.

Kształtowanie się granicy

Rumuńska armia zajęła dawny habsburski kraj koronny Bukowinę oraz południowo-wschodnią część Galicji, ograniczoną linią łączącą rzeki Dniestr i Cisa, do końca maja 1919 roku (zob. Okupacja Pokucia przez Rumunię). Bukowina była zamieszkana przez Rumunów i Ukraińców, natomiast południowo-wschodnia Galicja była ukraińskojęzyczna, z wyjątkiem polskiego osadnictwa w miastach. Wojska polskie opanowały natomiast pozostałe terytorium Galicji Wschodniej ze Stanisławowem włącznie do połowy lipca 1919. W ramach regulowania granicy w sierpniu 1919 Rumuni przekazali Polsce kontrolowane przez siebie terytoria galicyjskie. Granica pomiędzy obu państwami miała przebieg taki jak przedwojenna granica między krajami koronnymi Przedlitawii – Galicją i Bukowiną.

Przebieg granicy

Słupek graniczny ze szczytu Łostuń w Górach Marmaroskich, obecnie na terenie stacji kolejowej w Vișeu de Sus

Granica polsko-rumuńska rozpoczynała się od trójstyku polsko-czechosłowacko-rumuńskiego, położonego na szczycie Stogu (1653 m n.p.m.) w Karpatach Marmaroskich. Dalej podążała na wschód grzbietem tego masywu aż do położonego na Przełęczy Banulskiej źródła potoku Munczelus (Menczył). Od tego miejsca granica skręcała na północ i biegła wzdłuż Munczelusu, następnie Perkałabu, Białego Czeremoszu i Czeremoszu aż dochodziła do jego ujścia do Prutu. Potem wędrowała na północ, wprost do Dniestru. Trójstyk polsko-rumuńsko-radziecki, będący ostatnim punktem granicy polsko-rumuńskiej, znajdował się u ujścia Zbruczu do Dniestru. Dokładnie opisana w Końcowym Protokole Delimitacyjnym między Polską a Rumunią podpisanym 17 maja 1935 roku.

Wyznaczenie granicy z Rumunią przeciągnęło się do lat trzydziestych. Było trudne ze względu na pretensje Rumunów do południowej, górskiej części Pokucia. Polacy odrzucili pomysł wymiany terytorium Bukowiny za południowe Pokucie, m.in. z powodu odkrytych złóż mineralnych Gór Czywczyńskich.

Granicę wyznaczały żeliwne słupy graniczne – mniejsze, zwieńczone sześcianem z literami P i R, oraz większe, z godłami na tabliczkach ponad sześcianami. Granica państwowa przebiegała wzdłuż południowych granic województwa stanisławowskiego i województwa tarnopolskiego.

Przejścia graniczne

Granica polsko-rumuńska na rzece Czeremosz koło Kut, 1930

Strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza na granicy

W okresie międzywojennym na granicy funkcjonowało kilka przejść granicznych, z których najważniejsze znajdowały się na Dniestrze w Zaleszczykach oraz w dolinie Prutu za Śniatynem. Szczególnie to pierwsze odegrało bardzo dużą rolę we wrześniu 1939 roku – wtedy to oddziały polskie przechodziły zaleszczycki most w nadziei kontynuowania walki z Niemcami i Sowietami przy boku zachodnich sojuszników – Francji i Anglii. Nadzieje te okazały się złudne, gdyż żołnierze zostali internowani i przewiezieni do obozów w Dobrudży.

Konwencja z 7 grudnia 1929 roku pomiędzy Polską i Rumunią ustaliła następujące przejścia graniczne:

Przejścia z urzędami celnymi

• Kozaczówka – Prigorodoc
• Zaleszczyki – Crișciatec
• Jasienów Polny – Babin (w budowie)
• Śniatyn-Załucze – St. Grigore-Ghica-Vodă (kolejowe)
• Kułaczyn – Orășeni (w budowie)
• Załucze – Vășcăuți (filia urzędu celnego Śniatyn-Załucze)
• Kuty – Vijnița

Przejścia bez urzędów celnych

• Uście Biskupie – Sămușeni
• Gródek – Vasilău și Culeuți
• Jabłonica – Iablonița

Bibliografia

• Michał Jurecki: Bukowina. Kraina łagodności. Kraków: Wydawnictwo Bezdroża, 2001. ISBN 83-913283-2-5. Brak numerów stron w książce
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.

Linki zewnętrzne

• Muzeum polskich formacji granicznych. muzeumsg.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-18)].
• Borucki Tomasz, Trolla Mateusz: „Rozgraniczenie II Rzeczypospolitej z Rumunią, cz. I”
• Borucki Tomasz, Trolla Mateusz: „Rozgraniczenie II Rzeczypospolitej z Rumunią, cz. II”